Artikel in Spin – en Verfkrant | nummer 3 | september 2011

De chullo muts van Chinchero vertelt over de tradities van de hooglandindianen in Peru

Door: Lisette Verkerk

Chinchero, 3.762 m. is een traditioneel dorp gelegen op de hoogvlakte van Anta. Door de gunstige ligging aan de doorgaande weg van Cusco naar Urubamba in de Heilige Vallei van de Inca’s, heeft Chinchero zich kunnen ontwikkelen tot een bekend textiel centrum.

Het dagelijks leven in Chinchero is traditioneel. Net als in de bergdorpen zijn de oude gebruiken en klederdracht bewaard gebleven. Tijdens de prachtige rit van Cusco naar Chinchero heb je uitzicht op de besneeuwde bergtoppen van Salkantay 6.271 m en Veronica 5.570 m maar ook op de landbouwgronden met aardappels, graan, quinoa en tuinbonen.

De kleurrijke wekelijkse zondags markt is geliefd bij toeristen. Bewoners uit de omliggende dorpen komen samen op het plein om hun producten te verkopen of te ruilen maar ook om de sociale contacten te onderhouden. Vanuit het dorp heb je een prachtig uitzicht op de landbouwterrassen en de met sneeuw bedekte bergtoppen van Pitusiray 5.5.050 m en Chicon 5.530 m.

Chinchero heeft een rijke textiel traditie. Vooral de dames in deze regio gaan traditioneel gekleed. Op het hoofd dragen ze een montera; de basis van deze typische hoed is gemaakt van een stevige gras soort. In de geweven omslagdoek is een patroon verwerkt waarin de twee meren van Chinchero: Huaypo en Piuray te herkennen zijn. Heel kenmerkend voor deze regio is de witte blouse met een helder blauw geborduurd graan motief die de dames onder hun traditionele jasje dragen.

Opvallend aan de klederdracht van de heren is de gebreide chullo muts.

Het woord “chullo” komt uit het Aymara en betekent hoed met oorkleppen. Aymara is net als het Quechua een oude indianen taal en wordt gesproken door de Aymara in de Andes.

Aan de vorm, kleuren en patronen van de gebreide chullo’s is te herkennen uit welke regio iemand vandaan komt. Soms zijn de chullo’s versierd met glaskralen, knoopjes en zoals in de regio Ausangate met enorme pomponnen.

Niet lang geleden heb ik Roger leren kennen. Roger heeft vijf broertjes en zusjes en woont samen met zijn ouders in Cuper…een kleine dorpsgemeenschap van 50 families, aan de rand van het meer Piuray. Roger breit volgens de traditie van Chinchero chullo’s. Op bezoek bij zijn familie in Cuper heeft hij mij laten zien hoe hij de chullo breit en verteld over de betekenis van de motieven die in de chullo verwerkt zijn.

Voor het breien wordt de wol getwist met een spintol. Dit is om het breiwerk heel vast te maken. De chullo is opgezet op 5 metalen breipennen. Het geschulpte randje wordt gehaakt/gebreid met een pen met een haakje.

De basiskleuren die in de chullo verwerkt worden zijn: rood, wit, groen, geel, zwart of blauwgroen, oranje of café.

De vier staartjes aan het uiteinde van de lange staart van de chullo verbeelden de vier dorpsgemeenschappen die samen Chinchero vormen.

In het verleden werd de chullo tijdens de gevechten tussen de landgoederen gebruikt als wapentuig. In het uiteinde van de lange staart van de chullo stopte men een steen. Door de oorflappen bij elkaar te pakken, kon je een flinke klap uit delen. Het uiteinde werd ook wel verzwaard met munten die in die tijd groot en zwaar waren. Tegenwoordig gebruikt men de staart van de chullo nog steeds als portemonnee.

De patronen in de traditionele chullo van Chinchero vertellen over de tradities en geschiedenis van het dorp. De 12 motieven die in de chullo zijn verwerkt staan elk voor een maand in de jaarlijkse landbouw kalender.

In de Peruaanse families worden verhalen over de cultuur, tradities en geschiedenis van generatie op generatie doorgegeven. Net als de technieken om de ruwe wol te verwerken tot  fijn geweven en gebreide producten. Niets staat op schrift…er zijn geen patronenboeken…de kennis is als een imprint in hun DNA. Ook Roger heeft de techniek van het breien van de traditionele chullo geleerd van een oude baas uit het dorp. Zo leven de rijke textiel tradities van de hooglandindianen hopelijk nog lang verder.

Categorie: Blogs - geschreven door Lisette op 19 oktober 2011 om 16:59